Στηριζόμενοι κυρίως στο βιβλίο του Μανώλη Γλέζου "Και ένα μάρκο να ήταν... " , προσπαθούμε στην ανάρτηση αυτή να συγκεντρώσουμε επιγραμματικά τις οφειλές των Γερμανών προς την Ελλάδα και τις προσπάθειες που έγιναν αλλά κυρίως αυτές που δεν έγιναν από τις ελληνικές κυβερνήσεις για τη διεκδίκησή τους από τους Γερμανούς.
Στην πορεία της συγγραφής, ωστόσο, αντλήσαμε στοιχεία και από πλήθος άλλων πηγών, οι οποίες κατονομάζονται στο τέλος της ανάρτησης. Αυτό που μένει από την ανάγνωση του βιβλίου και των υπόλοιπων πηγών είναι το πόσο θρασύτατα αγνοεί το γερμανικό κράτος τις οφειλές του προς την Ελλάδα για τα εγκλήματα που διέπραξε, την ίδια στιγμή που κουνάει το δάχτυλο στην Ελλάδα για το δικό της χρέος. Αγνοεί ακόμη την απομείωση του δικού του χρέους που συναποφάσισαν οι συμμαχικές δυνάμεις στο Λονδίνο το 1953. Αγνοεί τα δικά του χρέη και θυμάται μόνο τα χρέη των άλλων.
Εντυπωσιάζει, επίσης, η δουλοπρεπής και αναξιοπρεπής στάση των ελληνικών κυβερνήσεων απέναντι στη Γερμανία, στάση που τους έκανε να μη διεκδικήσουν ποτέ στην πραγματικότητα τις γερμανικές οφειλές. Μία στάση, η οποία σιγά-σιγά αρχίζει να γίνεται κατανοητή με βάση τις αποκαλύψεις των τελευταίων ετών, οι οποίες φέρνουν στο φως τη διαχρονική διαπλοκή των Ελλήνων κυβερνώντων με τη γερμανική κυβέρνηση και γερμανικές εταιρίες.
Τέλος και πέρα από όλα αυτά τα οικονομικά θέματα, δεν μπορεί κανείς να προσπεράσει χωρίς να συγκλονιστεί, τα ανθρώπινα δράματα που συναντά κατά τη μελέτη αυτή της ιστορίας και τα φρικτά εγκλήματα που διέπραξε ένα κοινώς θεωρούμενο πολιτισμένο έθνος.
Λένε ότι η Ιστορία διδάσκει και είναι σωστό. Για να συμβεί όμως αυτό πρέπει να μπορεί κανείς να αρθεί πάνω από τα δικά του συμφέροντα και να προσεγγίσει την αλήθεια όσο πιο αντικειμενικά μπορεί. Δυστυχώς, αυτό είναι ένα μεγάλο ζητούμενο ακόμη.
Οι παλαιότερες οφειλές της Γερμανίας
Πριν περάσουμε στο κύριο μέρος της ανάρτησης που αφορά στις οφειλές της Γερμανίας από το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, αξίζει να σημειώσουμε ότι υπάρχουν και παλαιότερες οφειλές της Γερμανίας προς τη χώρα μας. Οι οφειλές αυτές είναι:
α) επανορθώσεις που οφείλει η Γερμανία στην Ελλάδα για τις ζημιές που της προξένησε κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πιο συγκεκριμένα, μετά τη λήξη του Α΄Παγκοσμίου πολέμου, υπογράφηκε η Συνθήκη των Βερσαλλιών στις 28 Ιουνίου 1919. Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή, η Γερμανία υποχρεώθηκε να καταβάλλει αποζημιώσεις στον άμαχο πληθυσμό των Συμμάχων για όσα είχε υποστεί από το γερμανικό στρατό.
Το ποσό που κλήθηκε να καταβάλλει η Γερμανία ανήλθε αρχικά στα 132 δισεκατομμύρια μάρκα, από τα οποία η Ελλάδα θα εισέπραττε το 0,40% που αντιστοιχούσε σε 528.000.000 μάρκα. Την ίδια χρονιά, η Γερμανία κατέβαλε 1 δισεκατομμύριο μάρκα, από τα οποία τα 37 εκατομμύρια πήγαν στην Ελλάδα.
Η δυσκολία της Γερμανίας να ανταποκριθεί στις οικονομικές της υποχρεώσεις οδήγησε, το 1929, στην εκπόνηση του σχεδίου Γιουνγκ προκειμένου να διευκολυνθεί η Γερμανία να αποπληρώσει τα χρέη της με ευνοϊκούς όρους. Σύμφωνα με το σχέδιο Γιουνγκ,η Ελλάδα θα εισέπραττε 102.000.000 εκατομμύρια μάρκα κατανεμημένα σε ισόποσες ετήσιες δόσεις.
Ούτε αυτό, όμως, έγινε. Στη Διάσκεψη της Λωζάνης, το 1932, η Γερμανία ανακοίνωσε ότι δεν μπορεί να καταβάλει τις πολεμικές επανορθώσεις. Λίγο αργότερα, ο Χίτλερ κατήγγειλε τη συνθήκη των Βερσαλιών και δήλωσε ότι η Γερμανία δεν πρόκειται να πληρώσει τίποτε.
(Περισσότερα για το θέμα αυτό, μπορούμε να διαβάσουμε και στο Οι οφειλές της Γερμανίας από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο )
Πιο συγκεκριμένα, μετά τη λήξη του Α΄Παγκοσμίου πολέμου, υπογράφηκε η Συνθήκη των Βερσαλλιών στις 28 Ιουνίου 1919. Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή, η Γερμανία υποχρεώθηκε να καταβάλλει αποζημιώσεις στον άμαχο πληθυσμό των Συμμάχων για όσα είχε υποστεί από το γερμανικό στρατό.
Το ποσό που κλήθηκε να καταβάλλει η Γερμανία ανήλθε αρχικά στα 132 δισεκατομμύρια μάρκα, από τα οποία η Ελλάδα θα εισέπραττε το 0,40% που αντιστοιχούσε σε 528.000.000 μάρκα. Την ίδια χρονιά, η Γερμανία κατέβαλε 1 δισεκατομμύριο μάρκα, από τα οποία τα 37 εκατομμύρια πήγαν στην Ελλάδα.
Η δυσκολία της Γερμανίας να ανταποκριθεί στις οικονομικές της υποχρεώσεις οδήγησε, το 1929, στην εκπόνηση του σχεδίου Γιουνγκ προκειμένου να διευκολυνθεί η Γερμανία να αποπληρώσει τα χρέη της με ευνοϊκούς όρους. Σύμφωνα με το σχέδιο Γιουνγκ,η Ελλάδα θα εισέπραττε 102.000.000 εκατομμύρια μάρκα κατανεμημένα σε ισόποσες ετήσιες δόσεις.
Ούτε αυτό, όμως, έγινε. Στη Διάσκεψη της Λωζάνης, το 1932, η Γερμανία ανακοίνωσε ότι δεν μπορεί να καταβάλει τις πολεμικές επανορθώσεις. Λίγο αργότερα, ο Χίτλερ κατήγγειλε τη συνθήκη των Βερσαλιών και δήλωσε ότι η Γερμανία δεν πρόκειται να πληρώσει τίποτε.
(Περισσότερα για το θέμα αυτό, μπορούμε να διαβάσουμε και στο Οι οφειλές της Γερμανίας από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο )
β) στη διαφορά εισαγωγών - εξαγωγών εμπορευμάτων ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου
Η διαφορά αυτή ανέρχεται στα 80.000.000 προπολεμικά γερμανικά μάρκα και οφείλεται σε μη ισοσκελισμένο λογαριασμό μεταξύ ελληνικών και γερμανικών εξαγωγών κατά την περίοδο 1932 - 1939, οι οποίες πραγματοποιούνταν με τη μέθοδο κλήρινγκ.
Το σύστημα κλήρινγκ (clearing) στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές είναι ένα διακρατικό σύστημα μέσω του οποίου αποφεύγεται η αγορά ή η πώληση μέσω χρήματος, αλλά το χρέος κάποιας χώρας καλύπτεται από μια διευκόλυνση που θα κάνει στην πιστώτρια χώρα ή με ανταλλαγή προϊόντων.
(Περισσότερα για το θέμα αυτό, βλέπε Ελληνογερμανικό κλήρινγκ )
Η διαφορά αυτή ανέρχεται στα 80.000.000 προπολεμικά γερμανικά μάρκα και οφείλεται σε μη ισοσκελισμένο λογαριασμό μεταξύ ελληνικών και γερμανικών εξαγωγών κατά την περίοδο 1932 - 1939, οι οποίες πραγματοποιούνταν με τη μέθοδο κλήρινγκ.
Το σύστημα κλήρινγκ (clearing) στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές είναι ένα διακρατικό σύστημα μέσω του οποίου αποφεύγεται η αγορά ή η πώληση μέσω χρήματος, αλλά το χρέος κάποιας χώρας καλύπτεται από μια διευκόλυνση που θα κάνει στην πιστώτρια χώρα ή με ανταλλαγή προϊόντων.
Μετά το χρεοστάσιο που κήρυξε η
Ελλάδα το 1932, προσπάθησε
να ελέγξει το εμπορικό της ισοζύγιο μειώνοντας τις
εισαγωγές με εισαγωγικούς και συναλλαγματικούς περιορισμούς, ενώ το
άρθρο 3 του ν. 5426 ενίσχυε την προσπάθεια
να αυξηθεί το εμπόριο μέσω του συμψηφισμού.
Οι περιορισμοί
και το συμψηφιστικό μοντέλο άρχισαν να αποδίδουν και η βιομηχανία
προσπαθώντας να αναπληρώσει τα μη εισαγόμενα προϊόντα σημείωσε
αλματώδη αύξηση, ενώ σε πολύ μεγάλη άνθηση
κινήθηκε και η γεωργία. Η Ελλάδα, στο πλαίσιο του
συμψηφισμού, συνήψε συμβάσεις κλήρινγκ με πολλές
χώρες. Πολλές από αυτές τις συμβάσεις ήταν
εντελώς απροσδόκητες όπως π.χ. η σύμβαση κλήρινγκ
για εξαγωγή ελληνικών κρασιών στη Γαλλία, για
να συμψηφισθούν χρέη προς τους Γάλλους
εμπόρους που προέκυψαν από το χρεοστάσιο .
Στο ίδιο πλαίσιο, η Ελλάδα συνήψε
παρόμοια συμφωνία με τη Γερμανία με την οποία η Ελλάδα εξήγαγε καπνό και
εισήγαγε μηχανήματα, σιδηρομετάλλευμα και άνθρακα. Παρόλα
αυτά, με τη Γερμανία δημιουργήθηκε ένα χρόνιο εμπορικό
περίσσευμα, καθώς οι ελληνικές εξαγωγές υπερέβαιναν σε αξία τις εισαγωγές.
Παρά τις προσπάθειες που έγιναν
προκειμένου να αποκατασταθεί ισορροπία ανάμεσα στις εισαγωγές και στις εξαγωγές,
μία διαφορά υπέρ της Ελλάδας παραμένει και ανέρχεται στα 80.000.000 προπολεμικά
μάρκα και παραμένει σε εκκρεμότητα ως αλληλόχρεος
λογαριασμός μεταξύ της Bundesbanκ (διαδόχου της ReichsBank) , και της Τραπέζης της Ελλάδος .
Τα οικονομικά εγκλήματα των Γερμανών εις βάρος της Ελλάδας
Προτού ακόμη ολοκληρώσουν την κατάληψη των ελληνικών εδαφών, από τις 8 Απριλίου του 1941, έχοντας μόλις καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, οι Γερμανοί εκδίδουν τις πρώτες διατάξεις για φόρους και τέλη στα καταληφθέντα εδάφη της Ελλάδας. Πολύ σύντομα, τίθεται σε πλήρη εφαρμογή το σχέδιο υπαγωγής της ελληνικής οικονομίας στα Γερμανικά χέρια. Τα πιο σημαντικά μέτρα του σχεδίου αυτού ήταν:
A) Δήμευση - Κατάσχεση
Όλα τα προϊόντα που βρέθηκαν στις κρατικές αποθήκες και στα λιμάνια κατασχέθηκαν από τους Γερμανούς, οι οποίοι επικεντρώθηκαν κυρίως στις πρώτες ύλες που ήταν χρήσιμες στην πολεμική βιομηχανία (μέταλλα, ορυκτά και πετρώματα), στα καύσιμα και στα δέρματα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, προτού καν ολοκληρωθεί η κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδας, ιδιωτικές γερμανικές εταιρίες είχαν κατακλύσει τη χώρα και χρησιμοποιούσαν τη γερμανική κατοχή στην Ελλάδα για λεηλασία. Το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου 1941, ο γερμανικός όμιλος Krupp "είχε κλείσει για τη Γερμανία ολόκληρη την παραγωγή των ελληνικών ορυχείων σε πυρίτη, σιδηρομεταλλεύματα, χρωμιούχο και νικελώδες μετάλλευμα, μαγνήσιο και χρυσό", όπως σημειώνει σύμφωνα με το Μανώλη Γλέζο, ο Μ.Ηλιαδάκης στο βιβλίο του "Οι Επανορθώσεις και το Γερμανικό Κατοχικό Δάνειο"
β) Η αρπαγή του 51% των μετοχών
Οι Γερμανοί άρπαξαν αναγκαστικά το 51% των μετοχών των κρατικών επιχειρήσεων (ΔΕΚΟ), των τραπεζών και όλων των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων, εμπορικών και βιομηχανικών. Έτσι, οι Γερμανοί διοικούσαν και κατεύθυναν ολόκληρη την ελληνική οικονομία
γ) Η διατροφή των στρατευμάτων κατοχής
Η Ελλάδα ανέλαβε τη διατροφή των 500.000 Γερμανών στρατιωτών που βρίσκονταν στο έδαφός της καθώς και των 250.000 Ιταλών και 60.000 Βούλγαρων στρατιωτών. Πέρα από αυτό, ανέλαβε και τη διατροφή του εκστρατευτικού Γερμανικού Σώματος στην Αφρική του Ρόμελ
δ) Το πλαστό χαρτονόμισμα
Όλοι οι Γερμανοί στρατιώτες ήταν εφοδιασμένοι με χαρτονομίσματα, κυρίως των 50 μάρκων, τα οποία ήταν πλαστά και δεν είχαν καμία αξία έξω από την κατακτημένη Ελλάδα. Παράλληλα με τα πλαστά γερμανικά χαρτονομίσματα, κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα η μεσογειακή δραχμή (από τις Ιταλικές Αρχές Κατοχής), η λιρέτα, το βουλγαρικό λέβα και το αλβανικό φράγκο. Για να αποτραπεί η πλήρης σύγχυση, αποφασίστηκε να αποσυρθούν τα πλαστά χαρτονομίσματα και να παραμείνει μόνο η ελληνική δραχμή με τον εξωφρενικό όρο να αγοράσει η ελληνική κατοχική κυβέρνηση τα πλαστά χαρτονομίσματα!
Έτσι, τον Αύγουστο του 1941 αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία τα πλαστά χαρτονομίσματα και πληρώθηκαν στους Γερμανούς κατακτητές 530.000 χρυσές λίρες Αγγλίας για τα πλαστά γερμανικά χαρτονομίσματα και 574.000 χρυσές λίρες Αγγλίας στους Ιταλούς για τις ιταλικές μεσογειακές δραχμές
ε) Η ληστεία των νομισμάτων
Είναι γεγονός ότι ο χρυσός που βρισκόταν στην Τράπεζα της Ελλάδας φυγαδεύτηκε μαζί με την κυβέρνηση του βασιλιά στη Μέση Ανατολή και από κει στη Νότια Αφρική. Έτσι, οι Γερμανοί δε βρήκαν χρυσό. Βρήκαν, όμως, τα αργυρά νομίσματα των 10 και 20 δραχμών και τα υπόλοιπα κέρματα. Τα κέρματα αυτά τα έλιωσαν και μπόρεσαν να συγκεντρώσουν 19 τόνους ασήμι, 71 τόνους χαλκό, 10 τόνους νικέλιο και 1,5 τόνο ψευδάργυρο. Για την κλοπή αυτή υποτίθεται ότι πλήρωσαν.
Στην πραγματικότητα, όμως, αντί να πληρώσουν 31.500 χρυσές λίρες που ήταν η πραγματική τους αξία, πλήρωσαν μόλις 109!
στ) Το αναγκαστικό Δάνειο
Η συμφωνία για τα Αναγκαστικά Δάνεια συνήφθη στη Ρώμη στις 14 Μαρτίου 1942, στο πλαίσιο της Δημοσιονομικής Συνδιάσκεψης Γερμανίας-Ιταλίας. Μετά από πρόταση του Ιταλού οικονομικού πληρεξούσιου στην Ελλάδα, Ντ΄Αγκοστίνι, αποφασίστηκε όπως οι αναλήψεις που γίνονται από τα οικονομικά της Ελλάδας πέρα από τα κανονικά όρια, επιπλέον των εξόδων κατοχής, να χρεώνονται ως δάνειο της Ελλάδας προς τη Γερμανία και την Ιταλία.
Η συμφωνία αυτή αποφασίστηκε ερήμην της Ελλάδας - του άμεσου δηλαδή ενδιαφερόμενου. Με βάση τη συμφωνία αυτή τα ποσά που θα έπαιρναν από την Ελλάδα, πέρα από το ποσό του 1,5 δισεκατομμυρίου δραχμών κάθε μήνα για τα έξοδα κατοχής, θεωρούνταν δάνειο από την Ελλάδα προς τις δυνάμεις κατοχής.
Συνολικά, το κατοχικό δάνειο ανήλθε στο ποσό των 45 εκατομμυρίων χρυσών λιρών, δηλαδή σε 4,050 δισεκατομμύρια δολάρια. Από αυτό το ποσό, τα 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια αναλογούσαν στη Γερμανία
Ιδιαίτερα σημαντικό ντοκουμέντο είναι ένα έγγραφο του υπουργείου Οικονομικών προς την Τράπεζα της Ελλάδος το 1942, στο οποίο αναφέρεται ρητά ότι θα πρέπει να ανοίξει λογαριασμό από τον οποίο οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής, θα παίρνουν τα χρήματα του αναγκαστικού δανείου.
ζ) Η δεκάτη
Οι δυνάμεις κατοχής επέβαλαν την κατακράτηση του 10 % της αγροτικής παραγωγής για τις ανάγκες τους
η) Οι επιτάξεις
Από την πρώτη μέρα άρχισαν οι επιτάξεις σχολείων, σπιτιών, καταστημάτων, νοσοκομείων, ξενοδοχείων όπως και όλων των μεταφορικών μέσων (αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, ποδήλατα, κάρα, άλογα, μουλάρια, βάρκες, ιστιοφόρα, βενζινόπλοια)
θ) Οι αρπαγές και οι ληστείες
Είτε με οργανωμένη μορφή είτε από ιδιωτική πρωτοβουλία με την ανοχή των ανωτέρων τους, οι στρατιώτες των κατοχικών δυνάμεων προέβαιναν συχνά σε πλιάτσικο ιδιαίτερα στα χωριά. Εκτός, όμως από το απλό πλιάτσικο, προέβησαν και σε οργανωμένες λεηλασίες όπως αυτή του Μαξ Μέρτεν, ο οποίος άρπαξε ό,τι χρυσάφι και ασήμι είχαν οι 54.000 Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης που εστάλησαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και δε γύρισαν πίσω παρά ελάχιστοι.
ι) Η λεηλασία των αρχαιολογικών θησαυρών και των έργων τέχνης
Πρόκειται για μια λεηλασία που ξεκίνησε από τις πρώτες κιόλας μέρες. Άλλοι θησαυροί εκλάπησαν από μουσεία, ενώ άλλοι βρέθηκαν με αυθαίρετες αρχαιολογικές ανασκαφές, οι οποίες γίνονταν χωρίς την παρουσία Ελλήνων αρχαιολόγων. Χαρακτηριστική είναι η κλοπή αρχαίας κεφαλής του 4ου π.Χ αιώνα από το Αρχαιολογικό Μουσείο, η οποία δωρήθηκε στο στρατάρχη Βίλχελμ φον Λιστ, διοικητή της 12ης Στρατιάς της Βέρμαχτ
Για πρώτη φορά το θέμα των οφειλών της Γερμανίας τίθεται στη διάσκεψη του Πότσνταμ της Γερμανίας (17 Ιουλίου - 2 Αυγούστου 1945). Στη διάσκεψη αυτή, εκτός των άλλων, συμφωνείται ότι η καθεμιά από τις Μεγάλες Δυνάμεις ( ΗΠΑ - Μ.Βρετανία - Γαλλία - Σοβιετική Ένωση ) θα πάρει από τη δική της ζώνη κατοχής σε είδος ό,τι επιθυμεί έναντι των ζημιών που υπέστη κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Όσο για τις άλλες χώρες, το θέμα των αποζημιώσεων πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή μέχρι τη διάσκεψη του Παρισιού
α) Η Διάσκεψη του Παρισιού το 1946
Τον Ιανουάριο του 1946 συνέρχεται στο Παρίσι η Διασυμμαχική Επιτροπή που την αποτελούν οι 19 χώρες που πολέμησαν τις δυνάμεις του Άξονα στην Ευρώπη, προκειμένου να προσδιορίσει το ύψος των αποζημιώσεων που θα πλήρωναν οι χώρες του Άξονα στις χώρες που προκάλεσαν ζημιές
Η Ελλάδα ζητά πολεμικές επανορθώσεις ύψους 15,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων αγοραστικής αξίας 1938. Συγκεκριμένα, ζητά 14,3 δισεκατομμύρια από τη Γερμανία, 1,4 δισεκατομμύρια από την Ιταλία και 1 δισεκατομμύριο από τη Βουλγαρία.
Συνοπτικά λοιπόν, οι οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα είναι οφειλές προς το Δημόσιο και οφειλές προς τα θύματα.
Οι οφειλές προς το Δημόσιο είναι τριών ειδών :
α) Οι αρχαιολογικοί θησαυροί και τα έργα τέχνης που εκλάπησαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής
β) Οι πολεμικές επανορθώσεις
Σύμφωνα με τη Διάσκεψη του Παρισιού, η Γερμανία υποχρεώθηκε να πληρώσει στην Ελλάδα, για τις καταστροφές που προξένησε στην οικονομία της κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το ποσό των 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων αγοραστικής αξίας 1938. Το ποσό αυτό ανέρχεται σήμερα σε 108 δισεκατομμύρια ευρώ χωρίς να υπολογίσουμε τους τόκους
γ) Το Αναγκαστικό Δάνειο
Το δάνειο αυτό ανέρχεται σε 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια αγοραστικής αξίας 1938, το οποίο αντιστοιχεί σήμερα σε 54 δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπολογίσουμε τους τόκους.
Υπάρχουν επίσης
δ) Οι αποζημιώσεις των θυμάτων
Τέλος, υπάρχουν οι οφειλές που χρονολογούνται από το Μεσοπόλεμο όπως αναπτύξαμε στην αρχή της ανάρτησης και οι οποίες είναι :
ε) επανορθώσεις που οφείλει η Γερμανία στην Ελλάδα για τις ζημιές που της προξένησε κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίες ανέρχονται στο ύψος των 102.000.000 προπολεμικών μάρκων
στ) η διαφορά εισαγωγών - εξαγωγών εμπορευμάτων ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου η οποία ανέρχεται στο ύψος των 80.000.000 προπολεμικών μάρκων
Η έκθεση, παραδόθηκε στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους τον Απρίλιο του 2013 από τον τότε υπουργό Εξωτερικών Δημήτρη Αβραμόπουλο, προκειμένου να διαμορφωθεί το πλαίσιο διεκδικήσεων από την ελληνική πλευρά. Μετά την αποχώρηση του Δ. Αβραμόπουλου από το υπουργείο Εξωτερικών το θέμα εξασθένησε, προφανώς για να προχωρήσει το Βερολίνο χωρίς ενοχλήσεις στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2013 (Πηγή: real.gr)
Σύμφωνα, τέλος, με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις, οι αξιώσεις της Ελλάδας από τις γερμανικές κατοχικές οφειλές ανέρχονται στα 280 με 340 δις ευρώ , ενώ ο επίτιμος γενικός διευθυντής του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους Παναγιώτης Καρακούσης ο οποίος συμμετείχε στην ειδική επιτροπή του υπουργείου Οικονομικών που συνέταξε την έκθεση για το χρέος, τονίζει ότι «δεν προκύπτει από κανένα στοιχείο ότι η χώρα μας έχει απεμπολήσει ή αποσύρει καμία απαίτηση της ούτε από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο ούτε από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο». (Πηγή: tvxs.gr)
Πηγές
Όπως αναφέραμε, η ανάρτηση στηρίχτηκε κυρίως στο βιβλίο του Μ. Γλέζου "Και ένα μάρκο να ήταν... "
Στην πορεία της συγγραφής, ωστόσο, αντλήσαμε στοιχεία και από πλήθος άλλων πηγών
http://new-deal.gr : "Οι οφειλές της Γερμανίας από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο"
http://new-deal.gr : "Το ελληνογερμανικό κλήρινγκ 1932-1939"
www.mixanitouxronou.gr : "Οι απάτες των Γερμανών με τα πλαστά χαρτονομίσματα στην Κατοχή"
kinisienergoipolites.blogspot.gr : " Οι μάγοι των Γερμανικών ΜΜΕ εξαφανίζουν το κατοχικό δάνειο"
dhalaris.wordpress.com : " Το Κατοχικό Δάνειο και οι απαιτήσεις της Ελλάδας"
www.mixanitouxronou.gr : "Σουμπερίτες και Πουλικοί που φόρεσαν τη στολή των SS και αιματοκύλισαν την Κρήτη και τη Μακεδονία"
tvxs.gr : "Το Ολοκαύτωμα της Βιάννου"
www.koutipandoras.gr : "Υπόθεση Μέρτεν"
el.wikipedia.org : "Η ιστορία των Εβραίων στην Ελλάδα"
xyzcontagion.wordpress.com : "Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944"
Όλα τα προϊόντα που βρέθηκαν στις κρατικές αποθήκες και στα λιμάνια κατασχέθηκαν από τους Γερμανούς, οι οποίοι επικεντρώθηκαν κυρίως στις πρώτες ύλες που ήταν χρήσιμες στην πολεμική βιομηχανία (μέταλλα, ορυκτά και πετρώματα), στα καύσιμα και στα δέρματα.
 |
Οι εγκαταστάσεις του ομίλου Κρουπ στο Έσσεν (Φωτό του 1961)
Η εταιρεία "Friedrich Krupp AG" συνέβαλε σημαντικά στη βιομηχανική ανάπτυξη
της Ναζιστικής Γερμανίας και στην ανάπτυξη της πολεμικής μηχανής της. Κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, η παραγωγή στηρίχθηκε στη χρήση ως εργατών Εβραίων κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και Ρώσων και Πολωνών αιχμαλώτων πολέμου (Πηγή wikipedia) |
Είναι χαρακτηριστικό ότι, προτού καν ολοκληρωθεί η κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδας, ιδιωτικές γερμανικές εταιρίες είχαν κατακλύσει τη χώρα και χρησιμοποιούσαν τη γερμανική κατοχή στην Ελλάδα για λεηλασία. Το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου 1941, ο γερμανικός όμιλος Krupp "είχε κλείσει για τη Γερμανία ολόκληρη την παραγωγή των ελληνικών ορυχείων σε πυρίτη, σιδηρομεταλλεύματα, χρωμιούχο και νικελώδες μετάλλευμα, μαγνήσιο και χρυσό", όπως σημειώνει σύμφωνα με το Μανώλη Γλέζο, ο Μ.Ηλιαδάκης στο βιβλίο του "Οι Επανορθώσεις και το Γερμανικό Κατοχικό Δάνειο"
β) Η αρπαγή του 51% των μετοχών
Οι Γερμανοί άρπαξαν αναγκαστικά το 51% των μετοχών των κρατικών επιχειρήσεων (ΔΕΚΟ), των τραπεζών και όλων των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων, εμπορικών και βιομηχανικών. Έτσι, οι Γερμανοί διοικούσαν και κατεύθυναν ολόκληρη την ελληνική οικονομία
γ) Η διατροφή των στρατευμάτων κατοχής
Η Ελλάδα ανέλαβε τη διατροφή των 500.000 Γερμανών στρατιωτών που βρίσκονταν στο έδαφός της καθώς και των 250.000 Ιταλών και 60.000 Βούλγαρων στρατιωτών. Πέρα από αυτό, ανέλαβε και τη διατροφή του εκστρατευτικού Γερμανικού Σώματος στην Αφρική του Ρόμελ
 |
| Χάρτης
που απεικονίζει την τριπλή κατοχή της Ελλάδος την περίοδο 1941-44... |
δ) Το πλαστό χαρτονόμισμα
Όλοι οι Γερμανοί στρατιώτες ήταν εφοδιασμένοι με χαρτονομίσματα, κυρίως των 50 μάρκων, τα οποία ήταν πλαστά και δεν είχαν καμία αξία έξω από την κατακτημένη Ελλάδα. Παράλληλα με τα πλαστά γερμανικά χαρτονομίσματα, κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα η μεσογειακή δραχμή (από τις Ιταλικές Αρχές Κατοχής), η λιρέτα, το βουλγαρικό λέβα και το αλβανικό φράγκο. Για να αποτραπεί η πλήρης σύγχυση, αποφασίστηκε να αποσυρθούν τα πλαστά χαρτονομίσματα και να παραμείνει μόνο η ελληνική δραχμή με τον εξωφρενικό όρο να αγοράσει η ελληνική κατοχική κυβέρνηση τα πλαστά χαρτονομίσματα!
Έτσι, τον Αύγουστο του 1941 αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία τα πλαστά χαρτονομίσματα και πληρώθηκαν στους Γερμανούς κατακτητές 530.000 χρυσές λίρες Αγγλίας για τα πλαστά γερμανικά χαρτονομίσματα και 574.000 χρυσές λίρες Αγγλίας στους Ιταλούς για τις ιταλικές μεσογειακές δραχμές
 |
| Το κατοχικό μάρκο που διέλυσε την ελληνική αγορά ( Φωτό Μηχανή του χρόνου ) |
ε) Η ληστεία των νομισμάτων
Είναι γεγονός ότι ο χρυσός που βρισκόταν στην Τράπεζα της Ελλάδας φυγαδεύτηκε μαζί με την κυβέρνηση του βασιλιά στη Μέση Ανατολή και από κει στη Νότια Αφρική. Έτσι, οι Γερμανοί δε βρήκαν χρυσό. Βρήκαν, όμως, τα αργυρά νομίσματα των 10 και 20 δραχμών και τα υπόλοιπα κέρματα. Τα κέρματα αυτά τα έλιωσαν και μπόρεσαν να συγκεντρώσουν 19 τόνους ασήμι, 71 τόνους χαλκό, 10 τόνους νικέλιο και 1,5 τόνο ψευδάργυρο. Για την κλοπή αυτή υποτίθεται ότι πλήρωσαν.
 |
| Από το 1924 έως το 1935, το ελληνικό κράτος έκοψε επτά ονομαστικές
αξίες – 20 και 50 λεπτά, 1, 2, 5, 10 και 20 δραχμές. Τα νομίσματα αυτά συνέχισαν να κυκλοφορούν και μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας το 1935. Λόγω όμως της ανόδου της τιμής του αργύρου και με δεδομένη την υψηλή περιεκτικότητα των νομισμάτων αυτών σε άργυρο (50%) , η κυβέρνηση απέσυρε τα νομίσματα των 10 και 20 δραχμών και τα αντικατέστησε με κερματικά γραμμάτια (χαρτονομίσματα με την ίδια ονομαστική αξία και παραστάσεις), που κυκλοφόρησαν την 1η Ιουλίου 1940. Αυτά τα νομίσματα βρήκαν και έλιωσαν οι Ναζί. (Πηγή Bank of Greece) |
στ) Το αναγκαστικό Δάνειο
Η συμφωνία για τα Αναγκαστικά Δάνεια συνήφθη στη Ρώμη στις 14 Μαρτίου 1942, στο πλαίσιο της Δημοσιονομικής Συνδιάσκεψης Γερμανίας-Ιταλίας. Μετά από πρόταση του Ιταλού οικονομικού πληρεξούσιου στην Ελλάδα, Ντ΄Αγκοστίνι, αποφασίστηκε όπως οι αναλήψεις που γίνονται από τα οικονομικά της Ελλάδας πέρα από τα κανονικά όρια, επιπλέον των εξόδων κατοχής, να χρεώνονται ως δάνειο της Ελλάδας προς τη Γερμανία και την Ιταλία.
Η συμφωνία αυτή αποφασίστηκε ερήμην της Ελλάδας - του άμεσου δηλαδή ενδιαφερόμενου. Με βάση τη συμφωνία αυτή τα ποσά που θα έπαιρναν από την Ελλάδα, πέρα από το ποσό του 1,5 δισεκατομμυρίου δραχμών κάθε μήνα για τα έξοδα κατοχής, θεωρούνταν δάνειο από την Ελλάδα προς τις δυνάμεις κατοχής.
Συνολικά, το κατοχικό δάνειο ανήλθε στο ποσό των 45 εκατομμυρίων χρυσών λιρών, δηλαδή σε 4,050 δισεκατομμύρια δολάρια. Από αυτό το ποσό, τα 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια αναλογούσαν στη Γερμανία
 |
| Πηγή Κίνηση Ενεργοί Πολίτες |
 |
| Πηγή εδώ |
ζ) Η δεκάτη
Οι δυνάμεις κατοχής επέβαλαν την κατακράτηση του 10 % της αγροτικής παραγωγής για τις ανάγκες τους
η) Οι επιτάξεις
Από την πρώτη μέρα άρχισαν οι επιτάξεις σχολείων, σπιτιών, καταστημάτων, νοσοκομείων, ξενοδοχείων όπως και όλων των μεταφορικών μέσων (αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, ποδήλατα, κάρα, άλογα, μουλάρια, βάρκες, ιστιοφόρα, βενζινόπλοια)
θ) Οι αρπαγές και οι ληστείες
Είτε με οργανωμένη μορφή είτε από ιδιωτική πρωτοβουλία με την ανοχή των ανωτέρων τους, οι στρατιώτες των κατοχικών δυνάμεων προέβαιναν συχνά σε πλιάτσικο ιδιαίτερα στα χωριά. Εκτός, όμως από το απλό πλιάτσικο, προέβησαν και σε οργανωμένες λεηλασίες όπως αυτή του Μαξ Μέρτεν, ο οποίος άρπαξε ό,τι χρυσάφι και ασήμι είχαν οι 54.000 Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης που εστάλησαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και δε γύρισαν πίσω παρά ελάχιστοι.
ι) Η λεηλασία των αρχαιολογικών θησαυρών και των έργων τέχνης
Πρόκειται για μια λεηλασία που ξεκίνησε από τις πρώτες κιόλας μέρες. Άλλοι θησαυροί εκλάπησαν από μουσεία, ενώ άλλοι βρέθηκαν με αυθαίρετες αρχαιολογικές ανασκαφές, οι οποίες γίνονταν χωρίς την παρουσία Ελλήνων αρχαιολόγων. Χαρακτηριστική είναι η κλοπή αρχαίας κεφαλής του 4ου π.Χ αιώνα από το Αρχαιολογικό Μουσείο, η οποία δωρήθηκε στο στρατάρχη Βίλχελμ φον Λιστ, διοικητή της 12ης Στρατιάς της Βέρμαχτ
Οι συνεχείς αναβολές για την καταβολή των γερμανικών οφειλών
 |
Διάσκεψη του Πότσνταμ: Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κ.Άττλυ,
ο Αμερικανός πρωθυπουργός Χ.Τρούμαν, ο Σοβιετικός ηγέτης Ι.Στάλιν, και πίσω: ο Αμερικανός ναύαρχος Γουίλλιαμ Ντάνιελ Λη (Leahy),
ο Βρετανός υπουργός
εξωτερικών Έρνεστ Μπέβιν, ο Αμερικανός Τζ. Βερνς
και ο Σοβιετικός υπουργός
εξωτερικών Β.Μολότοφ
|
Για πρώτη φορά το θέμα των οφειλών της Γερμανίας τίθεται στη διάσκεψη του Πότσνταμ της Γερμανίας (17 Ιουλίου - 2 Αυγούστου 1945). Στη διάσκεψη αυτή, εκτός των άλλων, συμφωνείται ότι η καθεμιά από τις Μεγάλες Δυνάμεις ( ΗΠΑ - Μ.Βρετανία - Γαλλία - Σοβιετική Ένωση ) θα πάρει από τη δική της ζώνη κατοχής σε είδος ό,τι επιθυμεί έναντι των ζημιών που υπέστη κατά τη διάρκεια του πολέμου.
 |
| Οι ζώνες κατοχής στις οποίες χωρίστηκε η Γερμανία |
Όσο για τις άλλες χώρες, το θέμα των αποζημιώσεων πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή μέχρι τη διάσκεψη του Παρισιού
α) Η Διάσκεψη του Παρισιού το 1946
Τον Ιανουάριο του 1946 συνέρχεται στο Παρίσι η Διασυμμαχική Επιτροπή που την αποτελούν οι 19 χώρες που πολέμησαν τις δυνάμεις του Άξονα στην Ευρώπη, προκειμένου να προσδιορίσει το ύψος των αποζημιώσεων που θα πλήρωναν οι χώρες του Άξονα στις χώρες που προκάλεσαν ζημιές
Η Ελλάδα ζητά πολεμικές επανορθώσεις ύψους 15,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων αγοραστικής αξίας 1938. Συγκεκριμένα, ζητά 14,3 δισεκατομμύρια από τη Γερμανία, 1,4 δισεκατομμύρια από την Ιταλία και 1 δισεκατομμύριο από τη Βουλγαρία.
Τελικά, η Διασυμμαχική Επιτροπή αναγνωρίζει ως οφειλή της Γερμανίας προς την Ελλάδα το ποσό των 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων και ως οφειλή της Ιταλίας το ποσό των 400 εκατομμυρίων.
β) Η Συνθήκη της Βόννης το 1952
Στις 26 Μαΐου 1952 υπογράφεται στη Βόννη συνθήκη ανάμεσα στη Δυτική Γερμανία και στις ΗΠΑ, Μ.Βρετανία και Γαλλία με την οποία αποφασίζεται η αναβολή των πολεμικών επανορθώσεων έως την υπογραφή συνθήκης ειρήνης
γ) Η Συνθήκη του Λονδίνου το 1953
Στις 27 Φεβρουαρίου 1953 υπογράφεται στο Λονδίνο συμφωνία ανάμεσα στη Γερμανία και στις νικήτριες δυνάμεις. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται με τη συμφωνία αυτή ότι ο οριστικός διακανονισμός των πολεμικών επανορθώσεων αναβάλλεται έως την υπογραφή συνθήκης ειρήνης.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας δεν έχει υπογραφεί ακόμη, καθώς η Γερμανία το αρνείται. Αντίθετα, με την Ιταλία έχει υπογραφεί συνθήκη ειρήνης από το 1947
δ) Η είσοδος της Δυτικής Γερμανίας στο ΝΑΤΟ το 1955
Μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συστήνεται στην Ελλάδα το Ελληνικό Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου με σκοπό τη δίωξη των εγκληματιών πολέμου και το Ειδικό Στρατοδικείο δικάζει και καταδικάζει σε θάνατο κάποιους από αυτούς, όπως το Γερμανό στρατηγό Β.Μύλλερ (ας διαβάσουμε εδώ ένα από τα εγκλήματά του, το Ολοκαύτωμα της Βιάννου), τον επονομαζόμενο και "χασάπη της Κρήτης", τον προκάτοχό του Μ.Μπρόιερ και το "δήμιο της Κρήτης και της Μακεδονίας" Φ.Σούμπερτ, υπεύθυνου και για το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη (περισσότερα για τη δράση του Σούμπερτ μπορείτε να διαβάσετε εδώ)
Το 1957 ο Μαξ Μέρτεν, ο κύριος υπεύθυνος της σύλληψης 56.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης και της αποστολής τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, έρχεται στην Ελλάδα για να καταθέσει υπέρ ενός υφισταμένου του κατηγορούμενου για εγκλήματα πολέμου. Κατά την κατάθεσή του στο γραφείο του εισαγγελέα Α.Τούση αναγνωρίζεται από αυτόν και διατάσσεται η σύλληψή του. Ακολουθεί η δίκη του και το Μάρτιο του 1959 καταδικάζεται από το Ειδικό Δικαστήριο Εγκληματιών Πολέμου σε ποινή κάθειρξης 25 ετών.
Η γερμανική κυβέρνηση αντιδρά στην εξέλιξη αυτή και πιέζει την ελληνική κυβέρνηση του Κ.Καραμανλή να επέμβει προς όφελος του Μέρτεν. Εκείνη την εποχή ο Μέρτεν ήταν στέλεχος του γερμανικού υπουργείου Δικαιοσύνης και φίλος του καγκελάριου Αντενάουερ. Τον Νοέμβριο του 1958 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τον Ευάγγελο Αβέρωφ επισκέπτονται τη Βόννη όπου φέρεται να δέχονται τις πιέσεις του Αντενάουερ προκειμένου να απελευθερωθεί ο Μέρτεν και να σταματήσουν οι ελληνικές διεκδικήσεις των πολεμικών αποζημιώσεων
Πράγματι, η ελληνική κυβέρνηση θεσπίζει ειδικό νόμο (Ν.3933/1959) με τον οποίο οι εγκληματίες πολέμου που διώκονται και κρατούνται στην Ελλάδα παραδίδονται στη Γερμανία για να δικαστούν εκεί. Η υποχωρητική συμπεριφορά της ελληνικής κυβέρνησης δεν είναι εύκολα εξηγήσιμη. Κυβερνητικά στελέχη λένε πως αυτή θα ευνοήσει το κλίμα των καλών σχέσεων Ελλάδας Γερμανίας και θα επιτρέψει την είσπραξη ενός δανείου 200 περίπου εκατομμυρίων μάρκων.
Κατά άλλους, όμως, η εξήγηση βρίσκεται σε όσα είπε μετά την απελευθέρωσή του ο ίδιος ο Μαξ Μέρτεν. Με συνεντεύξεις του στο περιοδικό Σπήγκελ και την Ηχώ του Αμβούργου, ο Μαξ Μέρτεν υποστηρίζει πως κατά την Κατοχή, είχε ως συνεργάτες του μέλη της κυβέρνησης Καραμανλή. Κατονομάζει μάλιστα συγκεκριμένα τον Κ.Καραμανλή, το Δ. Μακρή, υπουργό εσωτερικών του Καραμανλή, τον Γ.Θέμελη, υφυπουργό Άμυνας, και τη Δοξούλα, σύζυγο του Μακρή, η οποία ήταν γραμματέας του και σύνδεσμος με τους πληροφοριοδότες.
Στην πορεία της έρευνας, αποκαλύφθηκε πως πράγματι ο Μακρής, την εποχή της κατοχής, διορίστηκε
από τα γερμανικά στρατοδικεία ως «δικηγόρος» Ελλήνων.
Η γυναίκα του Δοξούλα ήταν πράγματι γραμματέας του Μέρτεν στη
Θεσσαλονίκη και ο Θέμελης διορισμένος από τους Γερμανούς Νομάρχης. Μόνο για τον Καραμανλή δεν βρέθηκαν στοιχεία, παρά μόνο ο τρόπος που έκλεισε την υπόθεση των
ελληνικών διεκδικήσεων. (Πηγή : Κουτί της Πανδώρας)
Μέχρι τώρα, η Γερμανία έχει δώσει 60 εκατομμύρια μάρκα και έχει αποζημιώσει 5500 ομήρους από το σύνολο των 105.000 οι οποίοι μαρτύρησαν ή θανατώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Οι αποζημιώσεις αυτές, όμως, αποτελούν ένα απειροελάχιστο ποσοστό από το συνολικό χρέος της Γερμανίας.
α) Τα 115.000.000 μάρκα
Στις 15 Μαρτίου 1960 υπογράφεται στη Βόννη από τους πρεσβευτές της Ελλάδας και της Δυτικής Γερμανίας μία συμφωνία με την οποία αποδίδονται από τη γερμανική κυβέρνηση στην ελληνική 115.000.000 μάρκα, προκειμένου αυτά να δοθούν στις οικογένειες των Ελλήνων Εβραίων που είχαν πέσει θύματα της ναζιστικής θηριωδίας. Πιο συγκεκριμένα, η σύμβαση της Βόννης προσδιόριζε ότι τα χρήματα αυτά θα δίνονταν "... υπέρ των υπό εθνικοσοσιαλιστικών μέτρων διώξεων δια λόγους φυλής, θρησκείας ή κοσμοθεωρίας θιγέντων Ελλήνων υπηκόων"
Στη συμφωνία αυτή επιδιώκεται από τους Γερμανούς να προστεθεί παράγραφος στην οποία να αναφέρεται ότι με το ποσό των 115.000.000 εκατομμυρίων μάρκων καλύπτονται όλες οι απαιτήσεις της Ελλάδας από τη Γερμανία, αλλά ο Έλληνας πρεσβευτής στη Βόννη Θωμάς Υψηλάντης αρνείται να συμφωνήσει και να υπογράψει.
Παρά την άρνηση του Έλληνα πρέσβη, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών επανέρχεται και με επιστολή του στο Θ.Υψηλάντη ζητά να μην επανέλθει μελλοντικά η ελληνική κυβέρνηση "με την απαίτησιν ρυθμίσεως περαιτέρω ζητημάτων προερχομένων εκ των εθνικοσοσιαλιστικών μέτρων διώξεων κατά την διάρκειαν του πολέμου και της κατοχής"
Με επιστολή του την ίδια ημέρα ο Έλληνας πρέσβης ανταπαντά : " Επιφυλάσσεται η Ελλάδα όπως προβάλη νέας απαιτήσεις, αίτινες προέρχονται εξ εθνικοσοσιαλιστικών μέτρων διώξεως κατά την διάρκειαν του πολέμου και της κατοχής". Συνεχίζοντας, ο Θ.Υψηλάντης υπενθυμίζει στην επιστολή του τη συμφωνία του 1953, στην οποία αναφέρεται ρητά η ύπαρξη γερμανικών χρεών. Δυστυχώς, μετά από λίγο ο Υψηλάντης παραιτείται μη αντέχοντας τις πιέσεις που δέχεται τόσο από ελληνικής όσο και από γερμανικής πλευράς. Παρόλα αυτά, η προσπάθεια των Γερμανών να σβήσει τις οφειλές της μέσα από τη σύμβαση της Βόννης αποτυγχάνει.
Αλλά και η καταβολή αυτών των χρημάτων δεν έγινε όπως συμφωνήθηκε. Ενώ αρχικά καθορίστηκε να πάρουν οι συγγενείς κάθε θύματος το ποσό ων 36.000 δραχμών, τελικά πήραν τα μισά - 18.000 δραχμές. Αιτία ήταν ότι καταβλήθηκαν από τη γερμανική πλευρά μόνο οι δύο πρώτες δόσεις, που αντιστοιχούσαν σε 6ο.000.000 μάρκα.
Ακόμη δηλαδή και από αυτό το ελάχιστο ποσό των 115.000.000 μάρκων, για τα οποία ο Μ.Γλέζος υποστηρίζει ότι δόθηκαν για να αποφυλακιστεί ο Μέρτεν και να σταματήσει η δίωξη των υπόλοιπων εγκληματιών πολέμου, η Γερμανία οφείλει ακόμη τα μισά.
β) Η αποζημίωση των ομήρων
Μετά τη λήξη του Δευτέρου Πολέμου, πολλοί Εβραίοι που διασώθηκαν από τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης καταφεύγουν στις ΗΠΑ για να ξεκινήσουν τη ζωή τους από την αρχή. Κάποια στιγμή αποφασίζουν να διεκδικήσουν από τη Γερμανία αποζημιώσεις για τα ημερομίσθια αναγκαστικής εργασίας στην οποία αναγκάστηκαν να υποβληθούν στα γερμανικά στρατόπεδα. Έτσι, καταφεύγουν στα αμερικανικά δικαστήρια τα οποία τους δικαιώνουν και ως προς την απλήρωτη αμοιβή τους αλλά και με ένα υψηλό ποσό για ηθική αποζημίωση.
Βλέποντας η Γερμανία να διογκώνεται ο αριθμός των καταδικαστικών αποφάσεων από τα αμερικανικά δικαστήρια, αποφασίζει να λύσει το θέμα με διαπραγματεύσεις. Έτσι, καλεί σε διαπραγματεύσεις όλες τις ευρωπαϊκές χώρες από τις οποίες είχε αποσπάσει ομήρους κατά τη διάρκεια του Πολέμου για να συζητήσουν το θέμα των αποζημιώσεών τους.
Στις διαπραγματεύσεις αυτές καλείται και η ελληνική κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη, η οποία όμως δεν ανταποκρίνεται στην πρόσκληση και δε στέλνει αντιπρόσωπο στη σύσκεψη.
Μετά από διαπραγματεύσεις που κρατούν 18 μήνες, το Μάρτιο του 2000, επιτυγχάνεται συμφωνία ανάμεσα στη Γερμανία και στις ΗΠΑ, Ισραήλ, Πολωνία, Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία και Τσεχία με την οποία οι όμηροι θα αποζημιωθούν ανάλογα με το χρόνο κράτησης και το χρόνο εργασίας τους αλλά και των ιατρικών πειραμάτων που πραγματοποιήθηκαν πάνω τους.
Για την υλοποίηση της συμφωνίας συστήνεται ειδικό ίδρυμα, με την ονομασία Μνήμη, Υπευθυνότητα και Μέλλον. Το ίδρυμα αυτό συγκεντρώνει από τη γερμανική κυβέρνηση και από γερμανικές βιομηχανίες που είχαν χρησιμοποιήσει oμήρους ως εργάτες, ένα ποσό ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων μάρκων και ορίζεται για κάθε δικαιούχο ως ανώτατο όριο αποζημίωσης το ποσό των 15.000 γερμανικών μάρκων.
Σε όλες τις διαδικασίες υλοποίησης του προγράμματος αποζημίωσης και υποβολής αιτήσεων από τους δικαιούχους, η ελληνική κυβέρνηση πάλι απέχει. Στην ειδική διεθνή επιτροπή που συστήνεται για το σκοπό αυτό, εκπρόσωπος της Ελλάδας ορίζεται ο Δανιήλ Εσδράς. Στις συνεδριάσεις της επιτροπής αυτής, συμμετέχει ο εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, Γ.Μπαλαούρας, αλλά μόνο ως παρατηρητής χωρίς δικαίωμα ψήφου.
Τελικά, από την Ελλάδα υποβάλλονται 73.000 αιτήσεις και εγκρίνονται περίπου 5.500. Πολλοί από αυτούς, όμως, αρνούνται την αποζημίωση θεωρώντας την εξευτελιστική ενώ πολλοί άλλοι δεν μπόρεσαν καν να το πληροφορηθούν ώστε να υποβάλλουν αίτηση.
Όπως αναφέραμε παραπάνω, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1990 υπογράφηκε η "2+4" συμφωνία "αναπληρωματικής συνθήκης ειρήνης" ανάμεσα στις δύο Γερμανίες και στις τέσσερις συμμαχικές δυνάμεις κατοχής. Με τη συμφωνία αυτή, μεταξύ άλλων, προβλεπόταν και το θέμα καταβολής από την ενιαία Γερμανία των πολεμικών αποζημιώσεων. Οριζόταν δε, για το σκοπό αυτό, προθεσμία μίας πενταετίας, δηλαδή ως το 1995, για την υποβολή των αιτήσεων από τις ενδιαφερόμενες χώρες.
Επειδή , όμως, δεν εκδηλωνόταν ενδιαφέρον από την ελληνική κυβέρνηση και βλέποντας να λήγει η διορία για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων, οι συγγενείς των θυμάτων άρχισαν να υποβάλλουν αγωγές στα ελληνικά δικαστήρια. Όπως σημειώνει ο Γ.Σταμούλης στο βιβλίο του "Εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κολαζόμενα από το διεθνές δίκαιο": "...Το 1995 θεώρησα ότι είχαμε υποχρέωση από πλευράς Νομαρχιακής Διοίκησης Βοιωτίας, ακριβώς επειδή η Βοιωτία είχε πληρώσει βαρύ φόρο αίματος στο διάστημα της γερμανικής κατοχής, να ανακινήσουμε το θέμα και επιλέξαμε τη μόνη οδό η οποία θα μπορούσε να αποδώσει αποτέλεσμα - και η οδός ήταν μόνο η δικαστική. Γι΄αυτό το λόγο καλέσαμε τους κατοίκους του Διστόμου, εφόσον θα έκριναν ότι ήθελαν να διεκδικήσουν τις αποζημιώσεις του Διεθνούς Δικαίου που είχαν δικαίωμα να εισπράξουν δικαστικώς, να εξουσιοδοτήσουν το Νομάρχη Βοιωτίας, ώστε για λογαριασμό τους να εκκινήσει τη σχετική δικαστική διαδικασία"
Έτσι, μετά από την πρωτοβουλία του τότε Νομάρχη Βοιωτίας και δικηγόρου Γ.Σταμούλη, οι συγγενείς των θυμάτων του ολοκαυτώματος του Διστόμου καταφεύγουν στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Λιβαδειάς, το οποίο τους δικαιώνει.
Η Γερμανική κυβέρνηση προσφεύγει τότε στο Εφετείο Αθηνών για να ακυρώσει την απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς προβάλλοντας την ένσταση της ετεροδικίας, ότι δηλαδή δεν είναι αρμόδια τα ελληνικά δικαστήρια να δικάσουν αυτές τις αγωγές. Σύμφωνα τον Ε.Μαχαίρα στο βιβλίο του "Οι ιδιωτικές απαιτήσεις κατά του γερμανικού δημοσίου και οι αποφάσεις των δικαστηρίων" : " ... υπήρξαν ελληνικά Πρωτοδικεία που δέχτηκαν την ένσταση αυτή και κηρύχθηκαν αναρμόδια να δικάσουν αγωγές Ελλήνων πολιτών κατά του γερμανικού Δημοσίου. Άλλα όμως Πρωτοδικεία, όπως της Λιβαδειάς, του Αιγίου κλπ απέρριψαν την ένσταση αυτή και κηρύχτηκαν αρμόδια για την εκδίκαση των αγωγών των θυμάτων του Διστόμου και άλλων περιοχών. Χαρακτηριστικό της πλάνης των Πρωτοδικείων που δέχτηκαν την ένσταση της ετεροδικίας είναι το γεγονός ότι το Πρωτοδικείο της γερμανικής πόλης Καρλσρούη, το οποίο εκδίκασε αγωγή Έλληνα μετανάστη κατά του γερμανικού Δημοσίου για περιουσιακές βλάβες που υπέστη από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, κηρύχτηκε αναρμόδιο με την αιτιολογία ότι αρμόδια για την εκδίκαση των αγωγών αυτών είναι τα ελληνικά δικαστήρια".
Το Εφετείο Αθηνών απορρίπτει την έφεση του γερμανικού Δημοσίου και τότε αυτό προσφεύγει στον Άρειο Πάγο με αίτημα αναίρεσης της αρχικής απόφασης. Ο Άρειος Πάγος απορρίπτει και αυτή την προσφυγή του γερμανικού δημοσίου με 13 ψήφους υπέρ και 4 κατά, ανάμεσά τους και ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου Σ.Ματθίας.
O Σ.Ματθίας δε σταμάτησε όμως εδώ. Σε μια αγωγή ενός πολίτη που ζητούσε αποζημίωση, αντί να σεβαστεί ως πρόεδρος του Α΄τμήματος του Αρείου Πάγου την απόφαση της Ολομέλειας και να προχωρήσει την υπόθεση, την παραπέμπει στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, ώστε να αποφανθεί αυτό για το ζήτημα της ετεροδικίας.
Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο παίρνει απόφαση υπέρ του γερμανικού Δημοσίου με ψήφους 6 υπέρ και 5 κατά, με το αιτιολογικό ότι "ένα κράτος δεν δύναται να εναχθεί παραδεκτώς ενώπιον δικαστηρίου άλλου κράτους για αποζημίωση από κάθε είδους αδικοπραξία που έλαβε χώρα στο έδαφος του forum και στην οποία εμπλέκονται με οποιονδήποτε τρόπο δυνάμεις του εναγομένου κράτους".
Ο Μ.Γλέζος δε θεωρεί τυχαία την ειδική απόφαση που έλαβε η κυβέρνηση Σημίτη να παρατείνει για δύο χρόνια τη θητεία του Σ. Ματθία ως προέδρου του Αρείου Πάγου, θεωρώντας ότι αυτή έγινε ώστε να μπορέσει ο Ματθίας να ολοκληρώσει το έργο του.
Μετά την εξέλιξη αυτή και την άρνηση του υπουργού Δικαιοσύνης να επιτρέψει την κατάσχεση γερμανικών περιουσιών στην Ελλάδα, οι συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου προσφεύγουν στην ιταλική Δικαιοσύνη.
Η ιταλική Δικαιοσύνη δικαιώνει τα θύματα του Διστόμου μαζί με παρόμοιες περιπτώσεις Ιταλών που είχαν πέσει θύματα των ναζί. Το γερμανικό Δημόσιο, συνεχίζοντας την τακτική του, προσφεύγει στο Δικαστήριο της Χάγης για να ανατρέψει τις αποφάσεις των ιταλικών δικαστηρίων όλων των βαθμίδων.
Μετά από χαρακτηριστική αδράνεια της ελληνικής κυβέρνησης και μπροστά στον ευτελισμό να υποστηρίζει τους Έλληνες πολίτες η Δικαιοσύνη άλλου κράτους και όχι η ελληνική αλλά και μετά από πίεση που δέχτηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, υποχρεώνεται τελικά η ελληνική κυβέρνηση να ζητήσει να παρέμβει στη δίκη της Χάγης.
Στην ακροαματική διαδικασία το Σεπτέμβριο του 2011 γίνεται δεκτή η παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης και καταθέτουν Έλληνες νομικοί αλλά δεν παρίστανται σ΄αυτήν ούτε ο Έλληνας πρωθυπουργός ούτε οι Έλληνες υπουργοί Δικαιοσύνης και Εξωτερικών. Τελικά, η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης εκδίδεται το Φεβρουάριο του 2012 και δικαιώνει το γερμανικό Δημόσιο, θεωρώντας ότι τα ιταλικά δικαστήρια δεν είχαν δικαίωμα να δικάσουν τις υποθέσεις αυτές.
Παρόλα αυτά, το Δικαστήριο της Χάγης δεν δίκασε την ουσία της υπόθεσης και, κατά συνέπεια, το θέμα της διεκδίκησης των αποζημιώσεων των θυμάτων από την πλευρά του ελληνικού κράτους παραμένει ανοιχτό.
Σε σχέση με τις ελληνικές κυβερνήσεις, είδαμε τη χαρακτηριστική και προκλητική αδράνεια που επέδειξαν διαχρονικά στη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών. Είδαμε, επίσης, ότι σύμφωνα με τη συμφωνία 2+4 της Μόσχας του 1990, ορίστηκε προθεσμία έως το 1995, για την υποβολή αιτήσεων αποζημιώσεων από τις ενδιαφερόμενες χώρες.
Τελικά, λίγο πριν εκπνεύσει η προθεσμία αυτή, το Νοέμβριο του 1995, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Γ.Μαγκάκης επιδίδει μέσω του Έλληνα πρεσβευτή Ι. Μπουλογιάννη-Τσαγγαρίδη στον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Χάρτμαν ρηματική διακοίνωση στην οποία διατυπώνονται οι ελληνικές απαιτήσεις. Προς διευκόλυνση, μάλιστα, των Γερμανών η ελληνική κυβέρνηση προτείνει να γίνει χωριστά η εξέταση των απαιτήσεων, με πρώτο θέμα το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο.
Αυθημερόν, η γερμανική κυβέρνηση απορρίπτει τις ελληνικές αιτιάσεις με ανακοίνωση Τύπου , η οποία καταλήγει ως εξής: "...Μετά πάροδο πενήντα ετών από το τέλος του πολέμου και δεκαετιών αξιόπιστης και στενής συνεργασίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας με τη διεθνή κοινότητα, το πρόβλημα των επανορθώσεων απώλεσε τη δικαιολογητική του βάση. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να προσδοκά η ελληνική κυβέρνηση ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα προσέλθει σε συνομιλίες για το θέμα αυτό."
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας δεν έχει υπογραφεί ακόμη, καθώς η Γερμανία το αρνείται. Αντίθετα, με την Ιταλία έχει υπογραφεί συνθήκη ειρήνης από το 1947
δ) Η είσοδος της Δυτικής Γερμανίας στο ΝΑΤΟ το 1955
Στις 5 Μαΐου 1955, η Δυτική Γερμανία ενσωματώνεται στο ΝΑΤΟ. Το γεγονός αυτό ανατρέπει όλα όσα είχαν αποφασιστεί στο Πότσνταμ για την απόδοση των επανορθώσεων. Έτσι, δεν καταβάλλεται στην Ελλάδα καμία επανόρθωση σε βιομηχανικό εξοπλισμό και ματαιώνεται η αποστολή χημικών και μεταλλουργικών μηχανημάτων.
Αντίθετα, τον Ιούνιο του 1955, η Βουλή των Ελλήνων αποφασίζει να αποδώσει τις γερμανικές περιουσίες οι οποίες βρίσκονται στην Ελλάδα στους Γερμανούς δικαιούχους τους
Αντίθετα, τον Ιούνιο του 1955, η Βουλή των Ελλήνων αποφασίζει να αποδώσει τις γερμανικές περιουσίες οι οποίες βρίσκονται στην Ελλάδα στους Γερμανούς δικαιούχους τους
ε) Νέες διαπραγματεύσεις και συμβάσεις
Το Δεκέμβριο του 1957, ξεκινά ένας νέος κύκλος συνομιλιών καθώς το ζητούν χώρες που διεκδικούν από τη Γερμανία να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της, η οποία ως κύριο επιχείρημα για τη μη εξόφληση των υποχρεώσεών της προβάλλει συνεχώς το γεγονός ότι είναι διαιρεμένη σε δύο κράτη, το δυτικό και το ανατολικό
Τελικά, το αποτέλεσμα των συνομιλιών αυτών είναι να εξασφαλίσει η Γαλλία αποζημίωση 400 εκατομμυρίων μάρκων, η Ολλανδία 280 εκατομμύρια μάρκα και το Βέλγιο 80 εκατομμύρια μάρκα
στ) Η Συμφωνία 2+4 στη Μόσχα
Στις 31 Αυγούστου 1990 υπογράφεται η Συνθήκη Ενοποίησης των δύο Γερμανιών και στις 12 Σεπτεμβρίου του 1990 υπογράφεται στη Μόσχα ανάμεσα στις δύο Γερμανίες και στις τέσσερις συμμαχικές δυνάμεις κατοχής (ΗΠΑ -Μ.Βρετανία - Γαλλία - Σοβιετική Ένωση), η γνωστή ως "2+4" συμφωνία "αναπληρωματικής συνθήκης ειρήνης"
Με τη συμφωνία αυτή η Γερμανία αποκτά πλήρη κυριαρχία στις εσωτερικές της και στις εξωτερικές της υποθέσεις και προβλέπεται επίσης και το θέμα καταβολής από την ενιαία Γερμανία των πολεμικών αποζημιώσεων. Ορίζεται δε, για το σκοπό αυτό, προθεσμία μίας πενταετίας, δηλαδή ως το 1995, για την υποβολή των αιτήσεων από τις ενδιαφερόμενες χώρες.
Τελικά, το αποτέλεσμα των συνομιλιών αυτών είναι να εξασφαλίσει η Γαλλία αποζημίωση 400 εκατομμυρίων μάρκων, η Ολλανδία 280 εκατομμύρια μάρκα και το Βέλγιο 80 εκατομμύρια μάρκα
στ) Η Συμφωνία 2+4 στη Μόσχα
Στις 31 Αυγούστου 1990 υπογράφεται η Συνθήκη Ενοποίησης των δύο Γερμανιών και στις 12 Σεπτεμβρίου του 1990 υπογράφεται στη Μόσχα ανάμεσα στις δύο Γερμανίες και στις τέσσερις συμμαχικές δυνάμεις κατοχής (ΗΠΑ -Μ.Βρετανία - Γαλλία - Σοβιετική Ένωση), η γνωστή ως "2+4" συμφωνία "αναπληρωματικής συνθήκης ειρήνης"
Με τη συμφωνία αυτή η Γερμανία αποκτά πλήρη κυριαρχία στις εσωτερικές της και στις εξωτερικές της υποθέσεις και προβλέπεται επίσης και το θέμα καταβολής από την ενιαία Γερμανία των πολεμικών αποζημιώσεων. Ορίζεται δε, για το σκοπό αυτό, προθεσμία μίας πενταετίας, δηλαδή ως το 1995, για την υποβολή των αιτήσεων από τις ενδιαφερόμενες χώρες.
Η υπόθεση Μέρτεν
Μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συστήνεται στην Ελλάδα το Ελληνικό Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου με σκοπό τη δίωξη των εγκληματιών πολέμου και το Ειδικό Στρατοδικείο δικάζει και καταδικάζει σε θάνατο κάποιους από αυτούς, όπως το Γερμανό στρατηγό Β.Μύλλερ (ας διαβάσουμε εδώ ένα από τα εγκλήματά του, το Ολοκαύτωμα της Βιάννου), τον επονομαζόμενο και "χασάπη της Κρήτης", τον προκάτοχό του Μ.Μπρόιερ και το "δήμιο της Κρήτης και της Μακεδονίας" Φ.Σούμπερτ, υπεύθυνου και για το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη (περισσότερα για τη δράση του Σούμπερτ μπορείτε να διαβάσετε εδώ)
 |
| Ο Σούμπερτ μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα (Πηγή: Μηχανή του χρόνου) |
Το 1957 ο Μαξ Μέρτεν, ο κύριος υπεύθυνος της σύλληψης 56.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης και της αποστολής τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, έρχεται στην Ελλάδα για να καταθέσει υπέρ ενός υφισταμένου του κατηγορούμενου για εγκλήματα πολέμου. Κατά την κατάθεσή του στο γραφείο του εισαγγελέα Α.Τούση αναγνωρίζεται από αυτόν και διατάσσεται η σύλληψή του. Ακολουθεί η δίκη του και το Μάρτιο του 1959 καταδικάζεται από το Ειδικό Δικαστήριο Εγκληματιών Πολέμου σε ποινή κάθειρξης 25 ετών.
 |
| Συγκέντρωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στην πλατεία Ελευθερίας βάσει γερμανικής διαταγής με σκοπό την καταγραφή τους. (Πηγή: el.wikipedia.org) |
Η γερμανική κυβέρνηση αντιδρά στην εξέλιξη αυτή και πιέζει την ελληνική κυβέρνηση του Κ.Καραμανλή να επέμβει προς όφελος του Μέρτεν. Εκείνη την εποχή ο Μέρτεν ήταν στέλεχος του γερμανικού υπουργείου Δικαιοσύνης και φίλος του καγκελάριου Αντενάουερ. Τον Νοέμβριο του 1958 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τον Ευάγγελο Αβέρωφ επισκέπτονται τη Βόννη όπου φέρεται να δέχονται τις πιέσεις του Αντενάουερ προκειμένου να απελευθερωθεί ο Μέρτεν και να σταματήσουν οι ελληνικές διεκδικήσεις των πολεμικών αποζημιώσεων
Πράγματι, η ελληνική κυβέρνηση θεσπίζει ειδικό νόμο (Ν.3933/1959) με τον οποίο οι εγκληματίες πολέμου που διώκονται και κρατούνται στην Ελλάδα παραδίδονται στη Γερμανία για να δικαστούν εκεί. Η υποχωρητική συμπεριφορά της ελληνικής κυβέρνησης δεν είναι εύκολα εξηγήσιμη. Κυβερνητικά στελέχη λένε πως αυτή θα ευνοήσει το κλίμα των καλών σχέσεων Ελλάδας Γερμανίας και θα επιτρέψει την είσπραξη ενός δανείου 200 περίπου εκατομμυρίων μάρκων.
Κατά άλλους, όμως, η εξήγηση βρίσκεται σε όσα είπε μετά την απελευθέρωσή του ο ίδιος ο Μαξ Μέρτεν. Με συνεντεύξεις του στο περιοδικό Σπήγκελ και την Ηχώ του Αμβούργου, ο Μαξ Μέρτεν υποστηρίζει πως κατά την Κατοχή, είχε ως συνεργάτες του μέλη της κυβέρνησης Καραμανλή. Κατονομάζει μάλιστα συγκεκριμένα τον Κ.Καραμανλή, το Δ. Μακρή, υπουργό εσωτερικών του Καραμανλή, τον Γ.Θέμελη, υφυπουργό Άμυνας, και τη Δοξούλα, σύζυγο του Μακρή, η οποία ήταν γραμματέας του και σύνδεσμος με τους πληροφοριοδότες.
Οι συνεντεύξεις του Μέρτενς αναστατώνουν την πολιτική ζωή
της χώρας. Η ΕΔΑ μιλά για
προδότες που ανταλλάσσουν τη γερμανική σιωπή με
υποχώρηση από τις αποζημιώσεις και απελευθέρωση του Μέρτεν.
Τι έχει δώσει έως τώρα η Γερμανία
Μέχρι τώρα, η Γερμανία έχει δώσει 60 εκατομμύρια μάρκα και έχει αποζημιώσει 5500 ομήρους από το σύνολο των 105.000 οι οποίοι μαρτύρησαν ή θανατώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Οι αποζημιώσεις αυτές, όμως, αποτελούν ένα απειροελάχιστο ποσοστό από το συνολικό χρέος της Γερμανίας.
α) Τα 115.000.000 μάρκα
Στις 15 Μαρτίου 1960 υπογράφεται στη Βόννη από τους πρεσβευτές της Ελλάδας και της Δυτικής Γερμανίας μία συμφωνία με την οποία αποδίδονται από τη γερμανική κυβέρνηση στην ελληνική 115.000.000 μάρκα, προκειμένου αυτά να δοθούν στις οικογένειες των Ελλήνων Εβραίων που είχαν πέσει θύματα της ναζιστικής θηριωδίας. Πιο συγκεκριμένα, η σύμβαση της Βόννης προσδιόριζε ότι τα χρήματα αυτά θα δίνονταν "... υπέρ των υπό εθνικοσοσιαλιστικών μέτρων διώξεων δια λόγους φυλής, θρησκείας ή κοσμοθεωρίας θιγέντων Ελλήνων υπηκόων"
 |
| Σκηνή από τον εκτοπισμό των Εβραίων των Ιωαννίνων στις 25 Μαρτίου 1944. Σχεδόν όλοι θα εξοντωθούν μόλις οδηγηθούν στο στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου. (Πηγή: el.wikipedia.org δες και www.kkjsm.org/archives/The Crying Woman για την ιστορία της γυναίκας αυτής) |
Παρά την άρνηση του Έλληνα πρέσβη, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών επανέρχεται και με επιστολή του στο Θ.Υψηλάντη ζητά να μην επανέλθει μελλοντικά η ελληνική κυβέρνηση "με την απαίτησιν ρυθμίσεως περαιτέρω ζητημάτων προερχομένων εκ των εθνικοσοσιαλιστικών μέτρων διώξεων κατά την διάρκειαν του πολέμου και της κατοχής"
Με επιστολή του την ίδια ημέρα ο Έλληνας πρέσβης ανταπαντά : " Επιφυλάσσεται η Ελλάδα όπως προβάλη νέας απαιτήσεις, αίτινες προέρχονται εξ εθνικοσοσιαλιστικών μέτρων διώξεως κατά την διάρκειαν του πολέμου και της κατοχής". Συνεχίζοντας, ο Θ.Υψηλάντης υπενθυμίζει στην επιστολή του τη συμφωνία του 1953, στην οποία αναφέρεται ρητά η ύπαρξη γερμανικών χρεών. Δυστυχώς, μετά από λίγο ο Υψηλάντης παραιτείται μη αντέχοντας τις πιέσεις που δέχεται τόσο από ελληνικής όσο και από γερμανικής πλευράς. Παρόλα αυτά, η προσπάθεια των Γερμανών να σβήσει τις οφειλές της μέσα από τη σύμβαση της Βόννης αποτυγχάνει.
Αλλά και η καταβολή αυτών των χρημάτων δεν έγινε όπως συμφωνήθηκε. Ενώ αρχικά καθορίστηκε να πάρουν οι συγγενείς κάθε θύματος το ποσό ων 36.000 δραχμών, τελικά πήραν τα μισά - 18.000 δραχμές. Αιτία ήταν ότι καταβλήθηκαν από τη γερμανική πλευρά μόνο οι δύο πρώτες δόσεις, που αντιστοιχούσαν σε 6ο.000.000 μάρκα.
Ακόμη δηλαδή και από αυτό το ελάχιστο ποσό των 115.000.000 μάρκων, για τα οποία ο Μ.Γλέζος υποστηρίζει ότι δόθηκαν για να αποφυλακιστεί ο Μέρτεν και να σταματήσει η δίωξη των υπόλοιπων εγκληματιών πολέμου, η Γερμανία οφείλει ακόμη τα μισά.
β) Η αποζημίωση των ομήρων
Μετά τη λήξη του Δευτέρου Πολέμου, πολλοί Εβραίοι που διασώθηκαν από τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης καταφεύγουν στις ΗΠΑ για να ξεκινήσουν τη ζωή τους από την αρχή. Κάποια στιγμή αποφασίζουν να διεκδικήσουν από τη Γερμανία αποζημιώσεις για τα ημερομίσθια αναγκαστικής εργασίας στην οποία αναγκάστηκαν να υποβληθούν στα γερμανικά στρατόπεδα. Έτσι, καταφεύγουν στα αμερικανικά δικαστήρια τα οποία τους δικαιώνουν και ως προς την απλήρωτη αμοιβή τους αλλά και με ένα υψηλό ποσό για ηθική αποζημίωση.
 |
Εργάτες "σκλάβοι" στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Θα δούλευαν - όσο άντεχαν - κάτω από άθλιες συνθήκες μέχρι το θάνατό τους
που θα ερχόταν είτε από τις κακουχίες είτε στο θάλαμο αερίων,
στον οποίο θα οδηγούνταν όταν θα κρίνονταν ανίκανοι πια για εργασία
|
Βλέποντας η Γερμανία να διογκώνεται ο αριθμός των καταδικαστικών αποφάσεων από τα αμερικανικά δικαστήρια, αποφασίζει να λύσει το θέμα με διαπραγματεύσεις. Έτσι, καλεί σε διαπραγματεύσεις όλες τις ευρωπαϊκές χώρες από τις οποίες είχε αποσπάσει ομήρους κατά τη διάρκεια του Πολέμου για να συζητήσουν το θέμα των αποζημιώσεών τους.
Στις διαπραγματεύσεις αυτές καλείται και η ελληνική κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη, η οποία όμως δεν ανταποκρίνεται στην πρόσκληση και δε στέλνει αντιπρόσωπο στη σύσκεψη.
Μετά από διαπραγματεύσεις που κρατούν 18 μήνες, το Μάρτιο του 2000, επιτυγχάνεται συμφωνία ανάμεσα στη Γερμανία και στις ΗΠΑ, Ισραήλ, Πολωνία, Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία και Τσεχία με την οποία οι όμηροι θα αποζημιωθούν ανάλογα με το χρόνο κράτησης και το χρόνο εργασίας τους αλλά και των ιατρικών πειραμάτων που πραγματοποιήθηκαν πάνω τους.
Για την υλοποίηση της συμφωνίας συστήνεται ειδικό ίδρυμα, με την ονομασία Μνήμη, Υπευθυνότητα και Μέλλον. Το ίδρυμα αυτό συγκεντρώνει από τη γερμανική κυβέρνηση και από γερμανικές βιομηχανίες που είχαν χρησιμοποιήσει oμήρους ως εργάτες, ένα ποσό ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων μάρκων και ορίζεται για κάθε δικαιούχο ως ανώτατο όριο αποζημίωσης το ποσό των 15.000 γερμανικών μάρκων.
Σε όλες τις διαδικασίες υλοποίησης του προγράμματος αποζημίωσης και υποβολής αιτήσεων από τους δικαιούχους, η ελληνική κυβέρνηση πάλι απέχει. Στην ειδική διεθνή επιτροπή που συστήνεται για το σκοπό αυτό, εκπρόσωπος της Ελλάδας ορίζεται ο Δανιήλ Εσδράς. Στις συνεδριάσεις της επιτροπής αυτής, συμμετέχει ο εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, Γ.Μπαλαούρας, αλλά μόνο ως παρατηρητής χωρίς δικαίωμα ψήφου.
Τελικά, από την Ελλάδα υποβάλλονται 73.000 αιτήσεις και εγκρίνονται περίπου 5.500. Πολλοί από αυτούς, όμως, αρνούνται την αποζημίωση θεωρώντας την εξευτελιστική ενώ πολλοί άλλοι δεν μπόρεσαν καν να το πληροφορηθούν ώστε να υποβάλλουν αίτηση.
Οι ενέργειες της ελληνικής πλευράς
Όπως αναφέραμε παραπάνω, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1990 υπογράφηκε η "2+4" συμφωνία "αναπληρωματικής συνθήκης ειρήνης" ανάμεσα στις δύο Γερμανίες και στις τέσσερις συμμαχικές δυνάμεις κατοχής. Με τη συμφωνία αυτή, μεταξύ άλλων, προβλεπόταν και το θέμα καταβολής από την ενιαία Γερμανία των πολεμικών αποζημιώσεων. Οριζόταν δε, για το σκοπό αυτό, προθεσμία μίας πενταετίας, δηλαδή ως το 1995, για την υποβολή των αιτήσεων από τις ενδιαφερόμενες χώρες.
Επειδή , όμως, δεν εκδηλωνόταν ενδιαφέρον από την ελληνική κυβέρνηση και βλέποντας να λήγει η διορία για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων, οι συγγενείς των θυμάτων άρχισαν να υποβάλλουν αγωγές στα ελληνικά δικαστήρια. Όπως σημειώνει ο Γ.Σταμούλης στο βιβλίο του "Εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κολαζόμενα από το διεθνές δίκαιο": "...Το 1995 θεώρησα ότι είχαμε υποχρέωση από πλευράς Νομαρχιακής Διοίκησης Βοιωτίας, ακριβώς επειδή η Βοιωτία είχε πληρώσει βαρύ φόρο αίματος στο διάστημα της γερμανικής κατοχής, να ανακινήσουμε το θέμα και επιλέξαμε τη μόνη οδό η οποία θα μπορούσε να αποδώσει αποτέλεσμα - και η οδός ήταν μόνο η δικαστική. Γι΄αυτό το λόγο καλέσαμε τους κατοίκους του Διστόμου, εφόσον θα έκριναν ότι ήθελαν να διεκδικήσουν τις αποζημιώσεις του Διεθνούς Δικαίου που είχαν δικαίωμα να εισπράξουν δικαστικώς, να εξουσιοδοτήσουν το Νομάρχη Βοιωτίας, ώστε για λογαριασμό τους να εκκινήσει τη σχετική δικαστική διαδικασία"
 |
| Φωτογραφία που βρέθηκε στην τσέπη Γερμανού αιχμαλώτου από τον ΕΛΑΣ Απεικονίζει τους Γερμανούς στο πυρπολημένο Δίστομο (Πηγή: athenspress.gr) |
Έτσι, μετά από την πρωτοβουλία του τότε Νομάρχη Βοιωτίας και δικηγόρου Γ.Σταμούλη, οι συγγενείς των θυμάτων του ολοκαυτώματος του Διστόμου καταφεύγουν στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Λιβαδειάς, το οποίο τους δικαιώνει.
Η Γερμανική κυβέρνηση προσφεύγει τότε στο Εφετείο Αθηνών για να ακυρώσει την απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς προβάλλοντας την ένσταση της ετεροδικίας, ότι δηλαδή δεν είναι αρμόδια τα ελληνικά δικαστήρια να δικάσουν αυτές τις αγωγές. Σύμφωνα τον Ε.Μαχαίρα στο βιβλίο του "Οι ιδιωτικές απαιτήσεις κατά του γερμανικού δημοσίου και οι αποφάσεις των δικαστηρίων" : " ... υπήρξαν ελληνικά Πρωτοδικεία που δέχτηκαν την ένσταση αυτή και κηρύχθηκαν αναρμόδια να δικάσουν αγωγές Ελλήνων πολιτών κατά του γερμανικού Δημοσίου. Άλλα όμως Πρωτοδικεία, όπως της Λιβαδειάς, του Αιγίου κλπ απέρριψαν την ένσταση αυτή και κηρύχτηκαν αρμόδια για την εκδίκαση των αγωγών των θυμάτων του Διστόμου και άλλων περιοχών. Χαρακτηριστικό της πλάνης των Πρωτοδικείων που δέχτηκαν την ένσταση της ετεροδικίας είναι το γεγονός ότι το Πρωτοδικείο της γερμανικής πόλης Καρλσρούη, το οποίο εκδίκασε αγωγή Έλληνα μετανάστη κατά του γερμανικού Δημοσίου για περιουσιακές βλάβες που υπέστη από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, κηρύχτηκε αναρμόδιο με την αιτιολογία ότι αρμόδια για την εκδίκαση των αγωγών αυτών είναι τα ελληνικά δικαστήρια".
Το Εφετείο Αθηνών απορρίπτει την έφεση του γερμανικού Δημοσίου και τότε αυτό προσφεύγει στον Άρειο Πάγο με αίτημα αναίρεσης της αρχικής απόφασης. Ο Άρειος Πάγος απορρίπτει και αυτή την προσφυγή του γερμανικού δημοσίου με 13 ψήφους υπέρ και 4 κατά, ανάμεσά τους και ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου Σ.Ματθίας.
O Σ.Ματθίας δε σταμάτησε όμως εδώ. Σε μια αγωγή ενός πολίτη που ζητούσε αποζημίωση, αντί να σεβαστεί ως πρόεδρος του Α΄τμήματος του Αρείου Πάγου την απόφαση της Ολομέλειας και να προχωρήσει την υπόθεση, την παραπέμπει στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, ώστε να αποφανθεί αυτό για το ζήτημα της ετεροδικίας.
Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο παίρνει απόφαση υπέρ του γερμανικού Δημοσίου με ψήφους 6 υπέρ και 5 κατά, με το αιτιολογικό ότι "ένα κράτος δεν δύναται να εναχθεί παραδεκτώς ενώπιον δικαστηρίου άλλου κράτους για αποζημίωση από κάθε είδους αδικοπραξία που έλαβε χώρα στο έδαφος του forum και στην οποία εμπλέκονται με οποιονδήποτε τρόπο δυνάμεις του εναγομένου κράτους".
Ο Μ.Γλέζος δε θεωρεί τυχαία την ειδική απόφαση που έλαβε η κυβέρνηση Σημίτη να παρατείνει για δύο χρόνια τη θητεία του Σ. Ματθία ως προέδρου του Αρείου Πάγου, θεωρώντας ότι αυτή έγινε ώστε να μπορέσει ο Ματθίας να ολοκληρώσει το έργο του.
Μετά την εξέλιξη αυτή και την άρνηση του υπουργού Δικαιοσύνης να επιτρέψει την κατάσχεση γερμανικών περιουσιών στην Ελλάδα, οι συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου προσφεύγουν στην ιταλική Δικαιοσύνη.
Η ιταλική Δικαιοσύνη δικαιώνει τα θύματα του Διστόμου μαζί με παρόμοιες περιπτώσεις Ιταλών που είχαν πέσει θύματα των ναζί. Το γερμανικό Δημόσιο, συνεχίζοντας την τακτική του, προσφεύγει στο Δικαστήριο της Χάγης για να ανατρέψει τις αποφάσεις των ιταλικών δικαστηρίων όλων των βαθμίδων.
Μετά από χαρακτηριστική αδράνεια της ελληνικής κυβέρνησης και μπροστά στον ευτελισμό να υποστηρίζει τους Έλληνες πολίτες η Δικαιοσύνη άλλου κράτους και όχι η ελληνική αλλά και μετά από πίεση που δέχτηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, υποχρεώνεται τελικά η ελληνική κυβέρνηση να ζητήσει να παρέμβει στη δίκη της Χάγης.
Στην ακροαματική διαδικασία το Σεπτέμβριο του 2011 γίνεται δεκτή η παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης και καταθέτουν Έλληνες νομικοί αλλά δεν παρίστανται σ΄αυτήν ούτε ο Έλληνας πρωθυπουργός ούτε οι Έλληνες υπουργοί Δικαιοσύνης και Εξωτερικών. Τελικά, η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης εκδίδεται το Φεβρουάριο του 2012 και δικαιώνει το γερμανικό Δημόσιο, θεωρώντας ότι τα ιταλικά δικαστήρια δεν είχαν δικαίωμα να δικάσουν τις υποθέσεις αυτές.
Παρόλα αυτά, το Δικαστήριο της Χάγης δεν δίκασε την ουσία της υπόθεσης και, κατά συνέπεια, το θέμα της διεκδίκησης των αποζημιώσεων των θυμάτων από την πλευρά του ελληνικού κράτους παραμένει ανοιχτό.
Τελικά, λίγο πριν εκπνεύσει η προθεσμία αυτή, το Νοέμβριο του 1995, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Γ.Μαγκάκης επιδίδει μέσω του Έλληνα πρεσβευτή Ι. Μπουλογιάννη-Τσαγγαρίδη στον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Χάρτμαν ρηματική διακοίνωση στην οποία διατυπώνονται οι ελληνικές απαιτήσεις. Προς διευκόλυνση, μάλιστα, των Γερμανών η ελληνική κυβέρνηση προτείνει να γίνει χωριστά η εξέταση των απαιτήσεων, με πρώτο θέμα το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο.
Αυθημερόν, η γερμανική κυβέρνηση απορρίπτει τις ελληνικές αιτιάσεις με ανακοίνωση Τύπου , η οποία καταλήγει ως εξής: "...Μετά πάροδο πενήντα ετών από το τέλος του πολέμου και δεκαετιών αξιόπιστης και στενής συνεργασίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας με τη διεθνή κοινότητα, το πρόβλημα των επανορθώσεων απώλεσε τη δικαιολογητική του βάση. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να προσδοκά η ελληνική κυβέρνηση ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα προσέλθει σε συνομιλίες για το θέμα αυτό."
Οι ανεξόφλητες υποχρεώσεις της Γερμανίας
Οι οφειλές προς το Δημόσιο είναι τριών ειδών :
α) Οι αρχαιολογικοί θησαυροί και τα έργα τέχνης που εκλάπησαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής
β) Οι πολεμικές επανορθώσεις
Σύμφωνα με τη Διάσκεψη του Παρισιού, η Γερμανία υποχρεώθηκε να πληρώσει στην Ελλάδα, για τις καταστροφές που προξένησε στην οικονομία της κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το ποσό των 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων αγοραστικής αξίας 1938. Το ποσό αυτό ανέρχεται σήμερα σε 108 δισεκατομμύρια ευρώ χωρίς να υπολογίσουμε τους τόκους
γ) Το Αναγκαστικό Δάνειο
Το δάνειο αυτό ανέρχεται σε 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια αγοραστικής αξίας 1938, το οποίο αντιστοιχεί σήμερα σε 54 δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπολογίσουμε τους τόκους.
Υπάρχουν επίσης
δ) Οι αποζημιώσεις των θυμάτων
Τέλος, υπάρχουν οι οφειλές που χρονολογούνται από το Μεσοπόλεμο όπως αναπτύξαμε στην αρχή της ανάρτησης και οι οποίες είναι :
ε) επανορθώσεις που οφείλει η Γερμανία στην Ελλάδα για τις ζημιές που της προξένησε κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίες ανέρχονται στο ύψος των 102.000.000 προπολεμικών μάρκων
στ) η διαφορά εισαγωγών - εξαγωγών εμπορευμάτων ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου η οποία ανέρχεται στο ύψος των 80.000.000 προπολεμικών μάρκων
Για την πλήρη ανάλυση των γερμανικών οφειλών, μπορούμε να δούμε εδώ ολόκληρη
την απόρρητη έκθεση που συνέταξε η ομάδα εργασίας του Γενικού Λογιστηρίου του
Κράτους για τις γερμανικές επανορθώσεις.
Η έκθεση, παραδόθηκε στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους τον Απρίλιο του 2013 από τον τότε υπουργό Εξωτερικών Δημήτρη Αβραμόπουλο, προκειμένου να διαμορφωθεί το πλαίσιο διεκδικήσεων από την ελληνική πλευρά. Μετά την αποχώρηση του Δ. Αβραμόπουλου από το υπουργείο Εξωτερικών το θέμα εξασθένησε, προφανώς για να προχωρήσει το Βερολίνο χωρίς ενοχλήσεις στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2013 (Πηγή: real.gr)
Σύμφωνα, τέλος, με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις, οι αξιώσεις της Ελλάδας από τις γερμανικές κατοχικές οφειλές ανέρχονται στα 280 με 340 δις ευρώ , ενώ ο επίτιμος γενικός διευθυντής του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους Παναγιώτης Καρακούσης ο οποίος συμμετείχε στην ειδική επιτροπή του υπουργείου Οικονομικών που συνέταξε την έκθεση για το χρέος, τονίζει ότι «δεν προκύπτει από κανένα στοιχείο ότι η χώρα μας έχει απεμπολήσει ή αποσύρει καμία απαίτηση της ούτε από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο ούτε από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο». (Πηγή: tvxs.gr)
Πηγές
Όπως αναφέραμε, η ανάρτηση στηρίχτηκε κυρίως στο βιβλίο του Μ. Γλέζου "Και ένα μάρκο να ήταν... "
Στην πορεία της συγγραφής, ωστόσο, αντλήσαμε στοιχεία και από πλήθος άλλων πηγών
http://new-deal.gr : "Οι οφειλές της Γερμανίας από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο"
http://new-deal.gr : "Το ελληνογερμανικό κλήρινγκ 1932-1939"
www.mixanitouxronou.gr : "Οι απάτες των Γερμανών με τα πλαστά χαρτονομίσματα στην Κατοχή"
kinisienergoipolites.blogspot.gr : " Οι μάγοι των Γερμανικών ΜΜΕ εξαφανίζουν το κατοχικό δάνειο"
dhalaris.wordpress.com : " Το Κατοχικό Δάνειο και οι απαιτήσεις της Ελλάδας"
www.mixanitouxronou.gr : "Σουμπερίτες και Πουλικοί που φόρεσαν τη στολή των SS και αιματοκύλισαν την Κρήτη και τη Μακεδονία"
tvxs.gr : "Το Ολοκαύτωμα της Βιάννου"
www.koutipandoras.gr : "Υπόθεση Μέρτεν"
el.wikipedia.org : "Η ιστορία των Εβραίων στην Ελλάδα"
xyzcontagion.wordpress.com : "Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944"
www.kkjsm.org/archives: "The Crying Woman"
www.athenspress.gr : "71 χρόνια από τη σφαγή στο Δίστομο"
www.real.gr : "Η έκθεση για τις γερμανικές αποζημιώσεις"
tvxs.gr : "Στα 280-340 δις οι γερμανικές οφειλές προς την Ελλάδα"
Δείτε επίσης το παρακάτω βίντεο από τη "Μηχανή του χρόνου"
www.athenspress.gr : "71 χρόνια από τη σφαγή στο Δίστομο"
www.real.gr : "Η έκθεση για τις γερμανικές αποζημιώσεις"
tvxs.gr : "Στα 280-340 δις οι γερμανικές οφειλές προς την Ελλάδα"
Δείτε επίσης το παρακάτω βίντεο από τη "Μηχανή του χρόνου"
Το συμπερασμα δικο σας.
ΑπάντησηΔιαγραφή